بازنگری طبقه‌بندی اقلیمی کشور ایران بر پایۀ متغیرهای اقلیمی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد اقلیم شناسی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران.

2 مربی دانشگاه دریانوردی و علوم دریایی چابهار، چابهار، ایران

3 دانشجوی دکتری اقلیم شناسی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران.

چکیده

هدف پژوهش حاضر تعیین تنوع اقلیمی کشور ایران بر پایۀ متغیرهای ضریب خشکی هوا، شرایط دمای سردترین و گرم ترین ماه سال و همچنین پراکنش بارندگی در دورۀ گرم و سرد سال است. به این منظور، میانگین ماهانه و سالانۀ دمای هوا، بیشینه و کمینۀ دمای هوا، تبخیر و تعرق پتانسیل و بارش 303 ایستگاه‌ هواشناسی در گسترۀ کشور ایران فراهم ­شد. در آغاز ضریب خشکی سالانۀ هر محل به کمک شاخص خشکی توصیه شده برنامه محیط زیست سازمان ملل متحد (UNEP) محاسبه شد. سپس ویژگی­‌های دمای هوای گرم ترین و سردترین ماه سال کد گذاری شد. نتایج نشان دهنده تنوع اقلیمی بسیار زیاد در گسترده کشور ایران است. در این مدل، اقلیم ایران به 27 طبقه تقسیم می­‌شود. بر پایۀ شاخص خشکی هوا، کشور ایران دارای هفت اقلیم است. تعداد 30 شهر دارای اقلیم فراخشک است. این طبقه اقلیمی دارای سه قلمرو آب و هوایی است و حدود 3/4% مساحت کشور را اشغال کرده است. اقلیم خشک با 5پنج قلمرو آب و هوایی، حدود 23/7% کشور را در بر­گرفته و بر 95 شهر تسلط دارد. اقلیم نیمه خشک با شش قلمرو آب و هوایی، حدود 39/6% را در بر گرفته و بر 113 شهر سایه انداخته است. اقلیم خشک نیمه مرطوب با 4 قلمرو آب و هوایی و حدود 17/3% بر 30 شهر سیطره دارد. تعداد 9 شهر دارای اقلیم نیمه مرطوب و با سه قلمرو آب و هوایی حدود 8/9 % را به خود اختصاص داده است. اقلیم مرطوب با چهار قلمرو آب و هوایی و حدود 5/8% بر 13 شهر حاکم است. اقلیم بسیار مرطوب با دو قلمرو آب و هوایی حدود 1/3% را به خود اختصاص داده و نمایندۀ طبقه اقلیمی 12 شهر است.

کلیدواژه‌ها


  1. Alvares, C. A., Stape, J. L., Sentelhas, P. C., de Moraes, G., Leonardo, J., & Sparovek, G. (2013). Koppen's climate classification map for Brazil. Meteorologische Zeitschrift22(6), 711-728.
  2. Cornick, S. M. (2005). Extreme Canadian Climates-Northern and Coastal. Task 3: Report on Task 3
  3. De Castro, M., Gallardo, C., Jylha, K., & Tuomenvirta, H. (2007). The use of a climate-type classification for assessing climate change effects in Europe from an ensemble of nine regional climate models. Climatic Change81(1), 329-341.
  4. Fraedrich, K., Gerstengarbe, F. W., & Werner, P.C. (2001). Climate shifts during the last century. Climatic Change50(4), 405-417.
  5. Golkar hamzee yazdi, H. R., Rezayi nezhad, M. & Tavousi, M. (2016). Climatic Zoning of South Khorasan Province with GIS Software, Water and Soil Resources Conservation, 6 (1), 62-76. (in Farsi)
  6. Guetter, P. J., & Kutzbach, J. E. (1990). A modified Köppen classification applied to model simulations of glacial and interglacial climates. Climatic change16(2), 193-215.
  7. Kaviani, M. R. and Alijani, B. (2000). Fundamentals of climatology. Samt, Tehran.
  8. Khalili, A. (2005). Attempt to Develop a New Climatic Classification System Based on Environmental Heating -Cooling Requirements and its Application for Iran, Geographical Researches, 19 (75), 5-14. (in Farsi)
  9. Kottek, M., Grieser, J., Beck, C., Rudolf, B., & Rubel, F. (2006). World map of the Köppen-Geiger climate classification updated. Meteorologische Zeitschrift15(3), 259-263.
  10. Lohmann, U., Sausen, R., Bengtsson, L., Cubasch, U., Perlwitz, J., & Roeckner, E. (1993). The Köppen climate classification as a diagnostic tool for general circulation models. Climate Research, 177-193.
  11. Meigs, P. (1957). Arid and semiarid climate types of the world. In Proceedings of the International Geographical Union, 17 Congers, 8th General Assembly, Washington, DC, 135-138.
  12. Mirmousavi, S.H. & Kiani, H. (2017).An Investigation on Copen’s Climate Classification In 1975 In Comparison With The Output Of MIROC In The Years 2030, 2050, 2080, And 2100 Under Scenario A1B And A2, Geography And Environmental Hazards, 6 (22), 59-72. (in Farsi)
  13. Mohamadyariyan, M., Tavosi, T., Khosravi, M. and Hamidiyanpour, M., (2019). Zoning of Iranian Heavy Precipitation Regime, Geographical Researches, 34 (2), 183-192. (in Farsi)
  14. Montazeri, M. & Bay, N. (2012). Climatic Regionalization of Caspian Region Using Multivariate Statistical Methods, Geographical Researches, 27(2), 77-90. (in Farsi)
  15. Montazeri, M. & Dehghani, M. (2013). Climatic Regionalization of Yazd Province Using Multivariate Statistical Methods, Physical Geography, 6 (19), 45-58. (in Farsi)
  16. Nasiri, A. (2014). Spatial Analysis for Production of Climate Classification Maps, West Part of Urmia Lake, Physical Geography Research, 46 (3), 375-388. (in Farsi)
  17. Nazmfar, H. & Goldoust, A. (2015). North and North-West Iran’s Climate Classification by Using Factor and Cluster Analyses, Geographic Space, 14 (48), 161-147. (in Farsi)
  18. Nicholson, S. E. (2011). Dryland climatology. Cambridge University Press.
  19. Piri, I., Khanamani, A., Shojaei, S., & Fathizad, H. (2017). Determination of the best geostatistical method for climatic zoning in Iran. Applied Ecology and Environmental Research15(1), 93-103.
  20. Radaković, M. G., Tošić, I., Bačević, N., Mladjan, D., Gavrilov, M. B., & Marković, S. B. (2018). The analysis of aridity in Central Serbia from 1949 to 2015. Theoretical and applied climatology133(3-4), 887-898.
  21. Rahimi, J., Ebrahimpour, M., & Khalili, A. (2013). Spatial changes of extended De Martonne climatic zones affected by climate change in Iran. Theoretical and applied climatology112(3-4), 409-418.
  22. Raziei, T. (2017). Koppen-Geiger Climate Classification of Iran and Investigation of Its Changes during 20th Century.
  23. Stern, H., De Hoedt, G., & Ernst, J. (2000). Objective classification of Australian climates. Australian Meteorological Magazine49(2), 87-96.
  24. Tavousi, T. (2015). Desert and Desertification from the View of Climatology, University of Sistan and Baluchestan. (in Farsi)
  25. Tavousi, T. (2018). Physical Climatology, University of Sistan and Baluchestan. (in Farsi)
  26. Tavousi, T. Mahmoudi, P. and Sargolzai Moghaddam, F. (2010). Study of Spatial Spreading Trend of Arid and Semi-Arid Climates in Iran,  Range and Desert Research, 17 (1), 94-105. (in Farsi)
  27. Tavousi, T., Shoja, F. & Asgari, E. (2019). Amendment of Climate Zones of the Northeastern Iran Based On a Combination of Changes in Aridity Index, Desert Management, 7 (13), 117-134. (in Farsi)
  28. Warner, T. T. (2009). Desert meteorology. Cambridge University Press.