تأثیر شیوه‌های ذخیرۀ بارش بر ویژگی‌های خاک مراتع خشک (مطالعه موردی: بستک، استان هرمزگان)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری آبخیزداری، کارشناس اداره کل منابع‌طبیعی و آبخیزداری استان هرمزگان، هرمزگان، ایران.

2 استادیار، گروه مرتع و آبخیزداری، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فسا، فسا، ایران.

3 دانشیار، گروه مهندسی طبیعت، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه جیرفت، جیرفت، ایران.

چکیده

کمبود بارندگی و تغییر پذیری زیاد زمانی و مکانی آن، یکی از مشکلات احیای پوشش گیاهی در کشور است.  با این وجود روش‌های گوناگون ذخیره ریزش های جوی می‌­توانند با افزایش رطوبت خاک، نقش موثری داشته باشند. پژوهش حاضر به بررسی تغییرات ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی خاک در نتیجۀ اجرای دو روش پخش سیلاب و هلالی آبگیر در مراتع خشک استان هرمزگان می‌­پردازد. تعداد 45 نمونه خاک از سه منطقه شاهد، هلالی آبگیر و پخش سیلاب برداشت شد و ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی خاک در آزمایشگاه اندازه‌گیری شد. مقایسه میانگین ویژگی‌های خاک با آزمون تجزیه واریانس یک‌طرفه انجام شد. برای بررسی عملکرد دو روش‌ ذخیره بارش در مقایسه با شاهد بر ویژگی‌های خاک و عملکرد کل هر یک از شاخص نرخ تغییر استفاده شد. با استفاده از تحلیل همبستگی پیرسون، روابط هم‌­افزایی و مبادله بین ویژگی‌های خاک بررسی شد. یافته­‌ها نشان داد که به ­جز هدایت الکتریکی، اسیدیته و ارزش خنثی‌سازی کل، منطقه ذخیره نزولات روی دیگر ویژگی‌های خاک تاثیر معنی‌­داری داشت ( p<0.05). عملکرد ویژگی‌های هدایت الکتریکی، اسیدیته، ارزش خنثی‌سازی کل، کلسیم، منیزیم، نیتروژن و شن منفی بود و دیگر ویژگی‌ها دارای عملکرد مثبت بودند. عملکرد کل ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی خاک در منطقه هلالی به ترتیب 31% و 11% و در منطقه پخش سیلاب به ترتیب 52% و 25% بود. شن با اغلب ویژگی‌های شیمیایی خاک رابطۀ مبادله و معنی‌­داری داشت ( p<0.05). بیشترین ارتباط مبادله بین شن و سیلت مشاهده شد ( p <0.01، R2=-0.99) . بیشترین هم­افزایی نیز بین سیلت و فسفر(+0.87=p<0.01 ، R2) و سپس فسفر و کربن آلی (+0.72=p<0.01 ، R2) خاک وجود داشت. به­‌طورکلی، مقدار تأثیر مثبت عملیات پخش سیلاب بر ویژگی‌های خاک مراتع  این منطقه خشک بیشتر از عملیات هلالی آبگیر بود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

مراجع

  1. Abdollahi, V., Zolfaghari, F., Jabbary, M., & Dehghan, M.R. (2016). Effect of crescent pond on soil and vegetation properties in Saravan Rangelands (Sistan and Baluchestan Province). Range and Desert Research, 22(4), 658-671. (in Farsi)
  2. Bahmadi, M.H., & Shahryari, A.R. (2016). Effects of different rainfall storage methods on vegetation restoration (Case study, Romeh and Dehno watershed, Nehbandan city). Range and Desert Research, 23(1), 51-57. (in Farsi)
  3. Barabadi, H., Zehtabian, G., Tavili, A., Dadrasi Sabzevar, A., Khosravi, H., & Toloei, S. (2013). Effect of flood spreading on soil physico-chemical properties (Case Study: Barabad Region). Desert Ecosystem Engineering Journal, 2(2), 37-46. (in Farsi)
  4. Barkhordari, J., Tireh Shabankareh, K., Zare Mehrjerdi, M., & Khalkhali, M. (2009). Study of water spreading effects on quantitative and qualitative changes of pastural cover: A case study in station of Sarchahan water spreading (Hormozgan province). Watershed Researches in Pajouhesh & Sazandegi, 22(1), 65-72. (in Farsi)
  5. Chezgi, J., & Soheili, E. (2021). Application of topsis and vikor decision making models in site selection of flood spreading projects in arid and semi-arid region. Desert Management, 8(16), 169-182. (in Farsi)
  6. Dahmardeh Ghaleno, M., Nohtani, M., & Askari Dehno, S. (2019). Studying impact of flood water spreading on changes of vegetation and topsoil in koh‌ khajeh flood spreading station, Sistan. Watershed Engineering and Management 11(1), 211-219. (in Farsi)
  7. Delavari, A., Bashari, H., Tarkesh, M., Mirkazemi, A. & Mosdeghi, M. (2014). Evaluating the effects of semi-circular bunds on soil surface functionality using Landscape Function Analysis. Rangeland, 8(3), 251-260. (in Farsi)
  8. Forouzeh MR., & Sharafatmandrad, M. (2012). The effect of water spreading system on the functionality of rangeland ecosystems. Arid Land, 4(3), 292–299.
  9. Ghazavi, R., Vali, A., & Eslamian, S. (2010). Impact of flood spreading on infiltration rate and soil properties in an arid environment. Water Resources Management, 24(11), 2781–2793.
  10. Jafari Haghighi, M. (2003). Methods of sampling and analysis of soil physical and chemical analysis with emphasis on theory and practical importance. Neda Zoha Press. 236 p. (in Farsi)
  11. Jahantab, E., Farzin, M., & Khazaei, M. (2021). Investigating the effect of flood sedimentation on vegetation and topsoil changes in Abdalan plain. Desert Management, 9(2), 19-30. (in Farsi)
  12. Jangju, M. (2009). Range improvement and development. Jahade Daneshgahi Mashhad Press, 239p. (in Farsi)
  13. Javadi, M.R., & W.A. (2011). Investigation of the effects of flood spreading on changing some physical and chemical properties of soil (Case study: Jajarm flood spreading system). Natural Resources Science and Technology, 6, 12-1. (in Farsi)
  14. Kamali, K., Mahdian M.H., Soleimani, R., Angoshtari, H., & Ahmadian, H. (2011). Trend of total nitrogen, phosphorous and potassium variability in floodwater spreading stations. Watershed Managment Rsearches, 24(2), 12-21. (in Farsi)
  15. Khosravi Mashizi, A., & Sharafatmanrad, M. (2019). Prioritization of rainfall storage methods for rangeland improvement and management of Jiroft Plain using Multi-Criteria Decision Making (MCDM). Desert Ecosystem Engineering Journal, 8,15-26. (in Farsi)
  16. Kowsar, A. (1992). Desertification control floodwater spreading in Iran. Unasylva, 43, 27–30.
  17. Lauf, S., Haaseb, D., & Kleinschmita, B. (2014). Linkages between ecosystem services provisioning, urban growth and shrinkage– A modeling approach assessing ecosystem service trade-offs. Ecological Indicators, 42, 73–94.
  18. Mahdavi, Kh., Azarian, A., Javadi, M., & Mahmoodi, J. (2016). Effects of flood spreading on some physic-chemical properties and soil fertility (Case study: Band-E Alikhan area, Varamin). Rangeland, 10(1), 68-81. (in Farsi)
  19. Mahmoodi Moghadam, G., Saghari, M., Rostampour, M., & Chakosh, B. (2014). Effects of constructing small arc basins system on rangeland production and some soil properties in arid lands (case study: Steppic rangelands of Sarbishe, South Khorasan Province), Rangeland, 1(9), 66-75. (in Farsi)
  20. Mesdaghi, M. (2003). Rangeland management in Iran. Imam Reza University press, (in Farsi)
  21. Mesdaghi, M. (2021). Statistical methods an applied approach to natural sciences. Ferdowsi University Mashhad Press, 592 p. (in Farsi)
  22. Mohammadian, A., & Karmiyan, V.R. (2009, April). Effects of flood spreading on physicochemical and mineralogical properties of soil at Davood Rashid Station in Koohdasht. Proceeding of Fifth National Conference on Watershed Management Science and Engineering of Iran, Gorgan University of Agricultural Sciences and Natural Resources. (in Farsi)
  23. Moslehi, M., & Hassanzadeh Khankahdani, H. (2020). Investigating the effects of different methods of precipitation storage on soil moisture and growth characteristics of Acacia oerfota (Forssk) Schweinf Seedlings: A Case study of Paired Watershed of Dehgin, Hormozgan Province. Desert Ecosystem Engineering Journal, 9,72-61. (in Farsi)
  24. Moslemi, H. (2018). Impact assessment of flood spreading project on some physicochemical properties and soil fertility, case study: Tigh Syah- Hashtband in the Hormozgan Province", Watershed Engineering and Management, 10 (1), 71-80. (in Farsi)
  25. Moslemi, H., Hossaeinipour, H., & Samali, R. (2019). Impact of aquifer management on some of the characteristics of soil surface parameters in an Arid Environment (Case study: Sarchahan-Haji Abad Floodwater Spreading in Hormozgan Province). Geographic Space, 19, 149-162.
  26. Nosrati, K., & Mohammadi, Z. (2016). Effects Floodwater spreading on soil properties and morphometric alluvial Zahab plain of Kermanshah. Earth Science Researches, 7 (27), 82-65.
  27. Padyab, M., Feiznia, S., Hassan Ahmadi., & Shafei, A. (2014). An investigation on the effect of floodwater spreading on physicochemical soil attributes (Case study: Gachsaran Floodwater spreading station). Range and Watershed Management, 67(2), 177-187. (in Farsi)
  28. Rasouli, B., Jafari, M., & Amiri, B. (2008). Study of Atriplex canescens and conservation of precipitations (contour furrow) effects on some soil and plant cover properties (Studied in Zanjan). Pajouhesh and Sazandegi in Natural Resources, 80, 196-202. (in Farsi)
  29. Rohani, M., & Rashtian, A. (2020). The effect of water storage in Arches pond and their dimensions on restoration of vegetation and soil (Case Study: Reyhan plains rangelands of Ravar city). Forest and Range Protection Research, 18, 64-78. (in Farsi)
  30. Saghari, M., Rostampour, M., Mahmoudi Moghaddam, G., & Chakoshi, B. (2019). Investigation of the effect of constructing small arc basins system on vegetation composition and biodiversity in aridland ecosystems in the east of Iran (case study: rangelands of Sarbisheh, South Khorasan province). Desert Ecosystem Engineering Journal, 8(23), 33-44. (in Farsi)
  31. Sahu, R.K., & Rawat, A.K. (2015). Traditional rainwater management system (‘Haveli’) in Vertisols of central India improves carbon sequestration and biological soil fertility. Agriculture, Ecosystems and Environment, 200, 94–101.
  32. Soleimani, R., Mahdian, M.H., Kamali, K., Pirani, A., Azami, A., & Shafiee, Z. (2007). Effects of flood spreading on variability of soil physical and chemical properties in south western IRAN. 13th International Conference on rainwater catchment systems, Sydney.
  33. Yari, R., Tavili, A. & Zare, S. (2012). Investigation on soil surface indicators and rangeland functional attributes by landscape function analysis (Case study: Sarchah Amari Birjand). Range and Desert Research, 18(4), 624-636. (in Farsi)
مدیریت بیابان
دوره 10، شماره 3 - شماره پیاپی 23
6 مقاله
آذر 1401
صفحه 37-48

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 09 خرداد 1401
  • تاریخ بازنگری: 02 مرداد 1401
  • تاریخ پذیرش: 05 مرداد 1401

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار