بررسی رابطۀ آماری بین متغیرهای اقلیمی، هیدرولوژیک و پویایی پوشش گیاهی در دشت سیستان

فیروزی, فاطمه; طاوسی, تقی; محمودی, پیمان

doi:10.22034/jdmal.2018.32326

بررسی رابطۀ آماری بین متغیرهای اقلیمی، هیدرولوژیک و پویایی پوشش گیاهی در دشت سیستان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ دانشجوی دکترای اقلیم شناسی، دانشکده جغرافیا و برنامه ریزی محیطی دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران

² استاد اقلیم شناسی، گروه جغرافیای طبیعی، دانشکده جغرافیا و برنامه ریزی محیطی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران

³ استادیار اقلیم شناسی، گروه جغرافیای طبیعی، دانشکده جغرافیا و برنامه ریزی محیطی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران

10.22034/jdmal.2018.32326

چکیده

متغیرهای اقلیمی مهم‌ترین عوامل تأثیرگذار بر پویایی زمانی-فضایی پوششگیاهی محسوب می‌شوند. امروزه از تصاویر ماهوارهای به‌طور گستردهای برای پایش اثر نوسانات متغیرهای اقلیمی بر تغییرات پوششگیاهی استفاده می‌گردد. هدف از پژوهش حاضر بررسی رابطة بین دو متغیر اقلیمی بارش و دما با پویایی پوششگیاهی در یکی از مناطق خشک دنیا یعنی دشت سیستان در شرق ایران با استفاده از داده‌های ماهوارهای می‌باشد. در این پژوهش از دادههای تولیدشده NDVI مربوط به سنجنده MODIS ماهواره ترا برای سه ماه فروردین، اردیبهشت وخرداد سال‌های 1379 تا 1393 و دادههای دما و بارش ماهانه (مهر-شهریور) ایستگاه هواشناسی زابل برای همان بازه زمانی 1393-1379 استفاده شد. برای بررسی رابطة بین متغیرهای اقلیمی با NDVI نیز از ضریب همبستگی پیرسون استفاده شد. نتایج تحقیق حاضر نشان داد که در مقیاس ماهانه هیچ‌گونه همبستگی بین MODIS NDVI ماه‌های فروردین، اردیبهشت و خرداد با میانگین دمای ماه‌های قبل از آن‌ها مشاهده نشده است. در مورد بارش نیز بارش ماه اردیبهشت با MODIS NDVI همان ماه و ماه بعدی (خرداد) بهترتیب دارای همبستگی 603/0 و 542/0 بودهاند که در حد متوسط است. اما با توجه با مقدار بسیار اندک بارش و تبخیر بسیار زیاد در این ماه، در عمل نمی‌توان به این همبستگی اعتماد زیادی داشت. بنابراین با مشخص شدن عدم وجود همبستگی بین متغیرهای اقلیمی با پویایی پوششگیاهی در دشت سیستان، همبستگی بین میانگین سالانه دبی رودخانه هیرمند، بهعنوان تنها رودخانه جاری در این دشت، با MODIS NDVI ماه‌های فروردین، اردیبهشت وخرداد مورد توجه قرار گرفت. نتایج مبین همبستگی قوی مثبت 75/0 بین میانگین سالانه دبی رودخانه هیرمند با MODIS NDVI ماه فروردین است. لذا به‌روشنی مشخص است که رگ حیاتی دشت سیستان، رودخانه هیرمند می‌باشد و زندگی این سرزمین و پویایی پوششگیاهی آن نه درگرو نوسانات دما و بارش بلکه درگرو آب این رودخانه حیات‌بخش است.

کلیدواژه‌ها