پیش‌بینی پراکنش گونة Artemisia sieberi Besser تحت تأثیر تغییر اقلیم در مراتع استپی و نیمه-استپی ایران- تورانی

امیری, محدثه; ترکش, مصطفی; جعفری, رضا

doi:10.22034/jdmal.2019.36534

پیش‌بینی پراکنش گونة Artemisia sieberi Besser تحت تأثیر تغییر اقلیم در مراتع استپی و نیمه-استپی ایران- تورانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ دانشجوی دکتری علوم مرتع، گروه مرتع و آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه صنعتی اصفهان، اصفهان، ایران

² استادیار گروه مرتع و آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه صنعتی اصفهان، اصفهان، ایران

³ دانشیار گروه مرتع و آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه صنعتی اصفهان، اصفهان، ایران

10.22034/jdmal.2019.36534

چکیده

درک تأثیر تغییر اقلیم روی پراکنش گونههای گیاهی برای مدیریت و حفاظت پایدار از مراتع به ویژه در بوم نظامهای مناطق خشک و نیمهخشک که بهدلیل حساسیت و شکنندگی در برابر تغییرهای اقلیمی، به سادگی در معرض بیابانی شدن قرار میگیرند، ضروری است. به دلیل پیچیدگی سامانههای طبیعی و پدیده تغییر اقلیم، برای درک تأثیر تغییر اقلیم بر آشیان بالقوه گونهها مدلهای پراکنش گونهای بهکار میروند. در بررسی حاضر از پنج خوارزمیک (الگوریتم) مدلسازی از قبیلشبکه عصبی مصنوعی، بوستینگ تعمیمیافته، تحلیل طبقهبندی درختی، رگرسیون تطبیقی چند متغیره و بیشینه بینظمی برای پیشبینی پراکنش فعلی و آینده گونه Artemisia sieberi Besser در منطقه ایران مرکزی استفاده شد. پس از ایجاد مدل اجماعی به صورت میانگین احتمال پیشبینی شده پراکنش حاصل از مدلهای مجزا، سناریوهای انتشار گازهای گلخانهای بدبینانه و خوشبینانه مدلهای اقلیمی CCSM4 و NorESM1-ME مربوط به سالهای 2050 و 2070 برای بررسی روند تغییرات زمانی-مکانی پراکنش ارزیابی شد. برای این منظور لایههای عوامل محیطی شامل 6 متغیر زیست اقلیمی و دو متغیر فیزیوگرافی به عنوان ورودی مدلهای پراکنش گونهای به کار رفت. از بین متغیرهای محیطی، ارتفاع، مجموع بارندگی سالانه، شاخص ایزوترمالیتی و شیب بیشترین تأثیر را در تناسب رویشگاه گونه داشتند. ارزیابی مدل سازی نشان داد که مدل بوستینگ تعمیم یافته نسبت به سایر مدلها و پیشبینی اجماعی نسبت به مدلهای مجزا پیشبینی درست تری برای تعیین رویشگاه اقلیمی داشت. بیشترین احتمال حضور گونه در مناطق دشتی و کم شیب با ارتفاع 2000-1000 متر و بارندگی سالانه 200-100 میلیمتر است. بررسی سناریوهای تغییر اقلیم نشان داد که در سال 2070 نسبت به 2050، رویشگاه گونه به مقدار زیادتری کاهش خواهد یافت که گسترش مناطق بیابانی را به دنبال خواهد داشت. نتایج پژوهش حاضر میتواند برای برنامهریزیهای حفظ رویشگاه درمنه دشتی از بیابانی شدن و همچنین احیاء و بازسازی آن در بخش وسیعی از کشور به کار رود.

کلیدواژه‌ها