رابطه بین الگوی توزیع فلزات سنگین خاک با کاربری اراضی در دشت یزد- اردکان

فتحی زاد, حسن; حکیم زاده اردکانی, محمدعلی; تقی زاده مهرجردی, روح الله; سودائی زاده, حمید

doi:10.22034/jdmal.2020.44925

رابطه بین الگوی توزیع فلزات سنگین خاک با کاربری اراضی در دشت یزد- اردکان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ دکتری بیابانزدایی، گروه مدیریت مناطق خشک و بیابانی، دانشکده منابع طبیعی و کویر شناسی، دانشگاه یزد، یزد، ایران

² دانشیار گروه مدیریت مناطق خشک و بیابانی، دانشکدة منابع طبیعی و کویر شناسی، دانشگاه یزد، یزد، ایران.

³ استادیار دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه اردکان، یزد، ایران.

10.22034/jdmal.2020.44925

چکیده

در سال های اخیر به دلیل گسترش فعالیت های صنعتی، غلظت فلزات سنگین در محیط زیست و همچنین مواد غذایی افزایش یافته است. قدرت تجمع زیستی فلزات سنگین از دلایل خطرآفرین بودن، آن ها است. با توجه به اهمیت آلودگی عناصر سنگین پژوهش حاضر با هدف ارائه توزیع مکانی آنها در خاک و ارتباط آن با کاربری اراضی در دشت یزد-اردکان، استان یزد انجام شد. محل 201 نمونه خاک از عمق صفر تا cm 20 بر پایه روش نمونه برداری اَبَرمکعب (هایپرکیوب) تعیین و برداشت شد و غلظت کل عناصر Fe، Mn، Ni، Pb و Zn به کمک دستگاه جذب اتمی مدل Analytik Jena-novAA300 اندازه گیری شد. سپس برای تبدیل داده های نقطه ای به داده های سطحی از روش های زمی نآمار IDW, GPI, RBF, LPI, Kriging استفاده شد. نقشة کاربری اراضی دشت یزد- اردکان مربوط به سال 2016 با استفاده از روش طبقه بندی شیءگرا در 7 طبقه تولید شد. نتایج بررسی رابطه غلظت فلزات سنگین خاک با کاربری ارضی نشان داد که کاربری اراضی کشاورزی و باغ و تپه های ماسه ای با میانگین ppm 0/095 و 0/836 به ترتیب بیشترین و کمترین غلظت Fe را دارند. بیشترین میانگین غلظت Mn مربوط به کاربری اراضی مسکونی با 1/821 ppm و کمترین مربوط به اراضی صخره ای با 1/083 ppm است. مرتع فقیر و اراضی بایر با 0/302 ppm بیشترین و اراضی مسکونی با میانگین 0/219 ppm کمترین غلظت Ni را دارند. بیشترین میانگین Pb در کاربری اراضی کشاورزی و باغ و اراضی مسکونی (1/465 و 1/373 ppm به ترتیب) و کمترین میانگین در اراضی صخره ای با 0/925 ppm دیده می ‌شود. کاربری های اراضی کشاورزی و باغ با 0/583 و اراضی مسکونی با 0/552 بیشترین میانگین غلظت Zn و کاربری اراضی صخره ای با 0/342 ppm کمترین غلظت Zn را به خود اختصاص داده اند.

کلیدواژه‌ها