به‌منظور ارزیابی وضعیت تنوع زیستی محصول‌های زراعی مناطق بیابانی خراسان جنوبی، اطلاعات مربوط به سطح زیر کشت آن‌ها در 11 شهرستان جمع‌آوری و شاخص‌های تنوع زیستی در قالب گروه‌های مختلف محاسبه شد. مبنای تقسیم‌بندی محصول‌ها بر پایۀ نوع مصرف عبارتنداز غلات، حبوبات، صنعتی، سبزیجات، جالیزی، گیاهان علوفه‌ای، دارویی و خانواده گیاهی. نتایج پژوهش حاضر حاکی از آن بود که در خراسان جنوبی 35 گونه زراعی کشت می‌شود و بیشترین سطح زیر کشت به‌ترتیب متعلق به غلات (65%)، گیاهان علوفه‌ای (11.1%) و گیاهان دارویی (10.8%) است. با توجه به نتایج به‌دست‌آمده، نظام‌های تولید محصول‌های زراعی خراسان جنوبی تنوع مناسبی ندارد. شاخص تنوع در تمام گروه‌های محصولات زراعی و خانواده‌های گیاهی بسیار اندک است. از بین گروه‌های مورد مطالعه، غلات، گیاهان دارویی و گیاهان علوفه‌ای نسبت به دیگر گروه‌ها از تنوع مناسب‌تری برخوردار بودند. بیشترین تنوع خانواده‌های گیاهی متعلق به خانواده‌های گندمیان (Poaceae) و زنبق (Iridaceae) بود. شهرستان‌های قاین و بشرویه به دلیل غنای گونه‌ای، شاخص شانون و شاخص یکنواختی بیشتر از تنوع مطلوب‌تری نسبت به دیگر شهرستان‌ها برخوردار بودند؛ ولی شاخص‌های تنوع در شهرستان‌های فردوس، سربیشه، درمیان و خوسف پایین بود. با توجه به اینکه حفظ و افزایش تنوع زیستی یکی از مؤلفه‌های اصلی رسیدن به کشاورزی پایدار است؛ بنابر این، توجه به وضعیت تنوع زیستی محصول‌های زراعی در خراسان جنوبی و به‌ویژه شهرستان‌های دارای تنوع اندک، ضروری به نظر می‌رسد.
Asgari, A., Koocheki, A., & Nassiri mahallati, M. (2018). Evaluation of biodiversity indices for some agronomical plants in Kermanshah Province. Agroecology, 10(2), 340-352. (in Farsi)
Asgharipour, M.R., Kamari, F., Ramroudi, M., & Alizadeh, Y. (2020). Evaluation of agrobiodiversity of Ilam Province (during 2004-2016). Environmental Sciences, 17(4), 121-132. (in Farsi)
Duelli, P. (1997). Biodiversity evolution in agricultural landscapes: An approach at two different scales. Agriculture Ecosystem and Environment, 62(2-3), 81-91.
Einali, J., Kazemi, N., cheraghi, M., & rabet, A. (2016). Analysis of the knowledge and biological performance of farmers living in rural areas (Case Study: Orumiyeh Township). Environmental Science and Technology, 18(3), 395-405. (in Farsi)
Gliessman, S.P. (2016). Agroecology: researching the ecological basis for sustainable agriculture. Nasiri Mahalati, M., Kochki, A., Rizvani Moghadam, P., & Beheshti, A. Mashhad: Ferdowsi University Press. (in Farsi)
Goldani, M., & Bannayan, M. (2017). Stratification of Isfahan province regarding crop plants biodiversity during 2003-2012. Plant Research (Iranian Journal of Biology), 30(1), 155-172. (in Farsi)
Ismailzadeh, O., & Hosseini, S.M. (2007). The relationship between ecological groups with plants biodiversity indices in Afratakhteh reserved area. Environmental Studies, 33(43), 21-30. (in Farsi)
Kazemi, H., Bakhshande Larimi, S., Gholikhani, S., & Rassam, G. (2020). Diversity assessment of crop and horticultural products in Zanjan Province. Agroecology, 12(2), 179-193. (in Farsi)
Kazemi, H., Niazmoradi, M., Poorshirazi, S., & Sharifi, N. (2018). Assessment of the biodiversity of crops and horticultural products in Golestan province, 1998 - 2014. 8 (2), 47-67. (in Farsi)
Khorsandi, H., & Haj Seyed Hadi, M.R. (2001). Crops cultivated in Iran. Tehran: Deputy Minister of Agriculture, Agricultural Jihad. (in Farsi)
Khosravipour, B., & enshaenezhad, A. (2020). Biodiversity as a good approach to food safety and health. Geography and Human Relationships, 2(4), 285-295. (in Farsi)
Kochaki, A., Nasiri Mahalati, M., Zare Faizabadi, A., & Jahanbin, M. (2004 b). Evaluation of the diversity of agricultural systems in Iran. Pajouhesh Va Sazandgi, 63, 70-83. (in Farsi)
Koocheki, A., Nassiri Mahallati, M., Hassanzadeh Aval, F., Mansoori, H., Amiri, S. R, Zarghani, H., & Karimiyan, M. (2013). Agrobiodiversity of vegetable crops in agroecosystems in Iran. Applied Ecology, 2(4), 1-12. (in Farsi)
Meng, E., Smale, C., Rozelle, H., Ruifa, H., & Hnag, J. (1999). The cost of wheat diversity in china. American Agriculture Economics Association. Annual Meeting, Agust, 8-11. Nashville, Tennessee Available online at: http://agecon.lib.umn.edu./naea99/spqqmeo1.pdf
Moradi, R., & Sami, M. (2014). Assessing biodiversity of agronomical, horticultural and livestock productions in Kerman province. Agroecology,6(3), 656-667. (in Farsi)
Naeem, S.L., Thompson, J., Lawler, S. P., Lawton, J.H., & Wooden, R.M. (1995). Empirical evidence that declining species diversity may alter the performance of terrestrial ecosystems. Philosophical Transactions: Biological Sciences. 347(1321), 249-262.
Nasiri mahalati, M., Jahani Kondori, M., & Borumand Rezazadeh, Z. (2011). Evaluation of industrial of crop diversity in Iran. Field Crops Research, 9(3), 301-309. (in Farsi)
Nasiri Mahalati, M., Kochki, A., & Mazaheri, D. (2005). Diversity of crop species in Iran. Desert, 10(1), 33-50. (in Farsi)
Nassiri Mahallati, M., Koocheki, A., Ghalegolabbehbahani, A., Davari, A., & Moein aldini, S. A. (2019). Evaluation of long-term changes of crop species diversity in agro-ecosystems of north, central (Razavi) and South Khorasan provinces (Iran). Agroecology, 11(1), 155-170. (in Farsi)
Nassiri Mahallati, M., Koocheki, A., Tavakoli Kakhki, H. R., & Soltani, M. (2017). Agrobiodiversity indices for three cucurbit species in Khorasan- Razavi Province. Agroecology, 9(1), 1-14. (in Farsi)
Pourghasemian, N., & Moradi, R. (2016). Assessing biodiversity of agronomical and horticultural productions of Isfahan Province. Agroecology,8(2), 212-226. (in Farsi)
Smale, E., Meng, J.P., Brennan, N., & Hu, R. (2003). Determinants of spatial diversity in modern wheat: examples from Australia and China. Agricultural Economics, 28, 13–26.
Stocking, M. (1999). Agrobiodiversity: A positive means of addressing land degradation and suitable rural livelihoods. In: Conacher, A. J. (Ed.), Land Degradation; Dordrecht: Kluwer Academic Publishers. pp. 1-16.
Swift, M.J., & Anderson, J.M. (1993). Biodiversity and ecosystem function in agroecosystems. In: Schultze, E., Mooney, H. A. (Eds.). New York: Springer Press, PP. 57-83.
Tabrizi, L., Amini, P., & Khoshbakht, K. (2014). Assessing production systems and biodiversity of medicinal plants in agroecosystems of Qazvin province. Agroecology,6(4), 880-890. (in Farsi)
Young-Mathews, A., Cullman, S.W., Sanchez-Moreno, S., Ogeen, A.T., Ferris, H., Hollander, A.D., & Jackson, L.E. (2010). Plant-soil biodiversity relationships and nutrient retention in agricultural riparian zones of the Sacramento Valley, California. Agroforestry Systems, 80 (1), 41–60.
)
