%0 Journal Article %T تعیین عوامل مؤثر بر دورۀ زمانی فنولوژی جو دیم در اقلیم نیمه‌خشک بر پایۀ تحلیل مؤلفه‌های اصلی %J مدیریت بیابان %I انجمن علمی مدیریت و کنترل مناطق بیابانی ایران %Z 2476-3985 %A خوشخو, یونس %A جهان نمایی, نشاط %D 2022 %\ 11/22/2022 %V 10 %N 3 %P 63-80 %! تعیین عوامل مؤثر بر دورۀ زمانی فنولوژی جو دیم در اقلیم نیمه‌خشک بر پایۀ تحلیل مؤلفه‌های اصلی %K ایستگاه سرارود %K تابش خالص %K درجه روز رشد %K فنولوژی %K واحدهای نوری-حرارتی %R 10.22034/jdmal.2022.560761.1394 %X در اقلیم‌­های خشک و نیمه­‌خشک، که به­‌دلیل مشکل کم­‌آبی کشت دیم با چالش‌­هایی مواجه است؛ لازم است به‌­طور ویژه عوامل مؤثر بر رشد بررسی شود. پژوهش حاضر با هدف ارزیابی نقش عوامل مؤثر بر طول دورۀ زمانی مراحل مختلف فنولوژیک جو دیم در یک منطقه با اقلیم نیمه­‌خشک انجام شد. برای این منظور، مدت زمان مراحل مختلف فنولوژیک پنج دورۀ مختلف رشد جو دیم از قبیل: کاشت-سبزشدن، سبزشدن-پنجه‌­زنی، پنجه‌­زنی-ساقه‌­دهی، ساقه­‌دهی-گل­دهی و گل­دهی-رسیدن کامل در ایستگاه سرارود کرمانشاه طی دورۀ 1379 تا 1394 استخراج شد. با محاسبه 12 متغیر مختلف برای هر کدام از این دوره­‌ها، متغیرهایی که دارای تأثیر معنی‌­دار بر روی طول هر کدام از این دوره‌­ها بودند شناسایی شد. برای ارزیابی تأثیر آنها بر طول هر کدام از مراحل فنولوژیک از روش تجزیه مؤلفه­‌های اصلی  استفاده ­شد. یافته‌­ها نشان­ داد که از بین متغیرهای انتخاب­‌شده در پژوهش حاضر، متغیرهای مبتنی بر درجه روز رشد شامل شاخص‌­های GDD و PTU و متغیرهای مبتنی بر تابش جذب‌­شده از جمله تابش خالص و میانگین شبانه­‌روزی دمای سطح خاک دارای بیشترین تأثیر بر طول مراحل مختلف رشد جو دیم دارند. متغیرهای مبتنی بر تبخیر-تعرق، تأمین رطوبت خاک و متغیر تکمیلی بر روی طول دو مرحله از رشد تأثیرگذار بودند. بیشترین مقدار تغییرپذیری طول دوره‌­های مختلف رشد که در قالب روش تجزیه مؤلفه­‌های اصلی توجیه شده بود، برای دورۀ کاشت–سبزشدن به‌­دست آمد. یافته­‌های کلی نشان داد که روش تجزیه مؤلفه­‌های اصلی در کنار قابلیت زیادی که برای شناسایی عوامل مؤثر بر طول مراحل مختلف فنولوژیک دارد، به خوبی قادر به سامان­دهی اثر متقابل بین این عوامل نیز است. %U https://www.jdmal.ir/article_255150_da8414a659124a6238df4c1e66fffaba.pdf