بررسی تأثیر مالچ پاشی نفتی بر پوشش گیاهی و خاک ماسه‌زارها (صمدآباد سرخس)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد مرتعداری، دانشکدة منابع طبیعی دانشگاه تهران، ایران

2 استاد گروه احیاء مناطق خشک و کوهستانی دانشکدة منابع طبیعی دانشگاه تهران، ایران

3 کارشناسی ارشد، گروه آبخیزداری و مدیریت مناطق بیابانی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

چکیده

مالچ پاشی نفتی یکی از روش‌های رایج تثبیت ماسه‌های روان در طول بیش از سه دهه گذشته در ایران بوده است و به نظر می‎رسد به پایش اثرهای این عملیات بر گیاهان طبیعی و روند احیای آن و خاک منطقه کمتر پرداخته شده است. این پژوهش به‌منظور بررسی اثرهای اجرای طرح مالچ پاشی نفتی بر ویژگی‌های پوشش گیاهی و خاک ماسه‌زارهای صمدآباد شهرستان سرخس در استان خراسان رضوی انجام شد. نمونه‌برداری در هر یک از اراضی تحت اجرای طرح و شاهد به صورت تصادفی- نظام‏مند (سیستماتیک) و در توده معرف صورت گرفت، در هر منطقه (اجرای طرح و شاهد) از 9 ترانسکت 50 متری استفاده شد و درصد تاج پوشش و تراکم دو گونه غالب Astragalus squarosus (گون بوته‌ای) و Convolvolus hamadae (پیچک) و نیز درصد تاج پوشش کل بدست آمد. همچنین در هر منطقه 220 پایه از دو گونه فوق انتخاب و حجم کل و حجم زنده آن‌ها اندازه‏گیری شد. افزون بر این در هر منطقه 4 پروفیل خاک حفر و از دو عمق 20-0 و 80-20 سانتی‌متری نمونه خاک برداشت شد و درصد ماده آلی آن‌ها تعیین شد. تجزیه و تحلیل داده‌ها با استفاده از آزمون t مستقل انجام شد. نتایج نشان داد که اگرچه در حال حاضر درصد تاج پوشش کل و تاج پوشش دو گونه غالب عرصه مالچ پاشی با شاهد خود تفاوت معنی‌دار نداشته و تراکم گونه As sq کمتر از شاهد است اما تمامی پایه‌های گیاهی آن خصوصاً As sq زنده و شاداب و از حجم بالایی برخوردارند در حالی که در منطقه شاهد اکثر پایه‌های این گونه در حال خشکیدگی‌اند. این وضعیت خوب پوشش موجب افزایش معنی‌دار ماده آلی در عمق 80-20 سانتی‌متری خاک منطقه مالچ نفتی شده است.

کلیدواژه‌ها