مقایسه و کاربرد دو شاخص بارش استاندارد شده و بارش- تبخیر و تعرق استاندارد شده برای ارزیابی وضعیت خشکسالی هواشناسی در استان تهران

نصرتی, کاظم; محسنی ساروی, محسن; شهبازی, رضا

doi:10.22034/jdmal.2014.17073

مقایسه و کاربرد دو شاخص بارش استاندارد شده و بارش- تبخیر و تعرق استاندارد شده برای ارزیابی وضعیت خشکسالی هواشناسی در استان تهران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ استادیار، گروه جغرافیای طبیعی، دانشکدة علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

² استاد دانشکدة منابع طبیعی دانشگاه تهران

³ دانشجوی دکتری دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران

10.22034/jdmal.2014.17073

چکیده

تاثیرپذیری خشکسالی از شرایط گوناگون اقلیمی، مانعی برای تعریف روشن و جامعی از آن شده است. برای پایش خشکسالی شاخص‌های گوناگونی در مقیاس‌های متفاوت زمانی ماهانه و سالانه مورد استفاده قرار گرفته است. از محدودیت‌های شاخص‌های رایج همچون شاخص بارش استاندارد شده (SPI)[1] عدم در نظرگرفتن بیلان آب بر پایة مقدار تبخیر و تعرق می‌باشد. شاخص بارش- تبخیر و تعرق استاندارد شده (SPEI)[2] بر پایة بارش و تبخیر و تعرق پتانسیل، بیلان آب را برای محاسبة شاخص خشکسالی لحاظ می‌کند. هدف از این بررسی، بررسی شدت، مدت و فراوانی خشکسالی‌های استان تهران و توزیع مکانی و زمانی آن به وسیلة دو شاخص SPI و SPEIبه منظور مقایسه و تعیین رابطه میان این دو شاخص برای مدیریت بهینه منابع آب است. به این منظور در این پژوهش آمار ماهانه بارش و میانگین درجه حرارت برای دوره آماری30 ساله (2008-1978) شامل 6 ایستگاه آب‌سنجی استان تهران، از سازمان تحقیقات منابع آب کشور برگرفته شد. پس از محاسبه شاخص‌ها، مقایسه بر پایه مقدارهای شاخص‌ها و رده‌های خشکسالی انجام شد. نتایج نشان داد شاخص بارش استاندارد شده و شاخص بارش- تبخیر و تعرق استاندارد شده دارای همبستگی معنی‌دار بوده اما شاخص بارش تبخیر و تعرق استاندارد شده پاسخ سریعتری نسبت به خشکسالی داشته است. همچنین با افزایش مقیاس زمانی، تداوم خشکسالی افزایش می‌یابد.
[1] Standardized Precipitation Index (SPI) [2] Standardized Precipitation Evapotranspiration Index (SPEI)

کلیدواژه‌ها