شناسایی و اولویت‌بندی عامل‌های مؤثر بر مشارکت جوامع روستایی در اجرای طرح‌های بیابان‌زدایی (مطالعۀ موردی: منطقۀ محمد‌شاهکرم شهرستان زهک استان سیستان و بلوچستان)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 مربی گروه مرتع و آبخیزداری، دانشکدۀ آب و خاک، دانشگاه زابل، ایران.

2 استادیار گروه مرتع و آبخیزداری، دانشکده آب و خاک، دانشگاه زابل، ایران.

3 کارشناس ارشد بیابان زدایی، دانشکدۀ آب و خاک، دانشگاه زابل، ایران.

چکیده

مشارکت مردم در طرح های بیایان‌زدایی، موجب کاهش هزینه‌ها و اجرای موثرتر آن‌ها می‌شود. دولت با اتخاذ سیاست‌های راهبردی در احیا، نگهداری و پایداری منابع طبیعی برنامه‌هایی را به اجرا می‌گذارد و عوامل فردی، فرهنگی اجتماعی و اقتصادی نقش موثری بر مشارکت بیشتر روستاییان در طرح‌های بیابان‌زدایی دارد. پژوهش حاضر با هدف بررسی و اولویت‌بندی عوامل موثر بر مشارکت روستاییان در طرح‌های بیابان‌زدایی منطقۀ محمد‌شاهکرم شهرستان زهک با روش پرسشنامه انجام شد. برپایۀ رابطۀ کوکران تعداد 358 نمونه برای پرسشنامه برآورد شد. برای تعیین پایایی، 30 پرسشنامه برای نمونۀ پیش آزمون درنظرگرفته ­شد و مقدار عدد ضریب آلفای کرونباخ برای شاخص‌های اقتصادی، اجتماعی -  فرهنگی و برنامه‌ریزی به ترتیب 0.70، 0.87 و  0.88 محاسبه شد. واکاوی داده‌ها با استفاده از آمار توصیفی و تحلیل‌های استنباطی انجام شد. یافته­‌های حاصل از روش تحلیل سلسله مراتبی  و تحلیل رگرسیون چند متغیره نشان داد که متغیرهای مستقل، قابلیت پیش‌‏بینی 57% از تغییرات متغیر مشارکت روستاییان در طرح‌های بیابان‌زدایی را دارد. از بین متغیرهای مورد بررسی، متغیرهای سن و سابقۀ شغلی از  عامل فردی با ضریب همبستگی پیرسون 0.22 و مسئولیت محلی از عامل اجتماعی، بیشترین مقدار همبستگی را با مشارکت دارند. عامل حفظ و پایداری طرح‌های بیابان‌زدایی انجام شده در منطقه در رتبه اول و عوامل شاخص اجتماعی فرهنگی بر متغیرهای وابستۀ مشارکت در طرح‌های بیابان زدایی نسبت به شاخص اقتصادی و برنامه‌ریزی در اولویت بیشتری قرار دارد.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. Ahmadi, R., Heidary, Gh., & Khoshfar, Gh. R. (2017). Analysis of the relationship between different levels of trust with the participation of rangeland beneficiaries in rangeland improvement and reclamation (Case study: Choghakadoo, Kermanshah Province). Range and Desert Research, 25(2), 344-354. (in Farsi)
  2. Atmis, , Dasdemir, I., Lise, W., & Yildiran, O. (2007). Factors affecting women's participation in forestry in Turkey, Ecological Economic, 60(4), 787-796.
  3. Dahmardeh, M.D., Yaghoubi Farani A., & Roosta, K. (2011). Investigation of socio-economic factors affecting the acceptance of desertification plans, A case study of crisis centers in Khosf region of south khorasan province, Forest and Rangeland, 89, 84-92. (in Farsi)
  4. Damianos, D., & Giannakopoulos, N. (2002). Farmers participation in agri-environmental schemes in Greece. British Food Journal, 104(3/4/5), 261–274.
  5. Darvish, M. (2000). Analytical outlook to concepts and technical terms in domain of desert literature, Range and Desert Research, 7(1), 1-52. (in Farsi)
  6. Dolisca, F., R. Carter, D., M. McDaniel, J., A. Shannon, D., & M. Jolly, C. (2006). Factors Influencing farmer’s participation in forestry management programs: A case study from Haiti. Forest Ecology and Management, 236(2-3), 324-331.
  7. Elyasi, A., Shahedi, K., & Rastgar, Sh. (2018). Effective factors on stakeholders’ willingness to participate at watershed management projects in hezarkhani watershed. Watershed Management Research, 8(16), 259-270. (in Farsi)
  8. Fami, H.S., Faham, E., Fatehee, R., Muridsadat, P., & Malekipoor, R. (2011). Investigation of factors influencing participation of pastoralistsin range management plans in Tafresh County rangelands, Rangeland, 4(4), 598-608. (in Farsi)
  9. Ghorbani, M., & Avazpour, L. (2017). Analysis of structural characteristics of rural women network for establishment of collaborative management in desert areas. Range and Desert Research, 24(2), 383-391. (in Farsi)
  10. Hasani, H., & Maleki, M. (2020). Socio-economic evaluation of watershed plans on the watershed residents (Case study: Hasanabdal basin- zanjan province). Watershed Management Research, 11(21), 143-153. (in Farsi)
  11. Hematzadeh, Y., & Khlighi, N. (2006). Effective factors survey on lake participation of users in pasture and watershed management design (case study: User of kchik reagent sphere in Golestan province), Agricultural Sciences and Natural Resources, 13(4), 88-100. (in Farsi)
  12. Jingling, L., Yun, L., Liya, , Zhiguo, C., & Baoqiang, Z. (2010). Public participation in water resources managment of Haihe river basin, China: the analysis and evaluation of status quo. Environmental Sciences, 2, 1750-1758.
  13. Karimi, J., & Sharifzadeh, M. (2017). Investigating determinants of stakeholders' participation on rangeland projects: The case of goltape township, saqqez county. Range and Desert Research, 24(1), 238-248. (in Farsi)
  14. Karimizade, K., Ghafari, G., & Youneszade Jalili, S. (2009). The role of public participation watershed and watershed management projects. 5th national conference on watershed management science and engineering of iran (Sustainable Natural Disaster Management), 24 April 2021, Gorgan university of agricultural sciences and natural resources. (in Farsi)
  15. Lise, W. (2000). Factors influencing people’s participation in forest management in India. Ecological Economics, 34(3), 379-392.
  16. Madadi, El., & Maleki, M. (2018). Socio-economic impact assessment of the implemented natural resource projects from the stakeholder’s perspectives (Case Study: Watershed Andabil- Khalkhal City), Rangeland, 12(3), 267-280. (in Farsi)
  17. Maleki, M., Dehghani Bidgoli, R., & Ghane Moghadam, R. (2018). Investigating the effects of natural resources and watershed management plans implemented with the participation of field operators in rural development (Case study: Gharehiran basin of the nir city of Ardebil province), Rural Development Strategies, 5(3), 347-362. (in Farsi)
  18. Marshall, G.R. (2004). Farmers cooperating in the commons? A study of collective action in salinity management, Ecological Economics, 51(3-4), 271-286.
  19. Mosaffaie, J., Salehpour Jam, A., & Soltani, M.J. (2021). Identification and prioritization of effective factors on preventing participation of rural societies in watershed management plans. Case study (Niarij watershed of qazvin province), Watershed Management Research, 11(22), 121-131. (in Farsi)
  20. Nateqi, D. (2006). Type of view and management in the desert areas of the country (past- present- future), Forest and Range, 70, 33-35. (in Farsi)
  21. Organization of forests and rangelands of the country. (2007). The text of the bill on the accession of the islamic republic of iran to the united nations convention to combat desertification, Tehran, 200p.
  22. Sajjadi, N., Mohammad Esmaili., M., Behmanesh, B., Sharaki, M.R., & Eskendari, F. (2005). Investigating the economic-social factors affecting on pastoralists participatory in implementing rangeland management project (Case study: Sanandaj city), Range Management Gorgan University of Agricultural Sciences and Natural Resources, 2(1), 35-51. (in Farsi)
  23. Sarmad, Z., Bazargan, A., & Hejazi, E. (2021). Research methods in behavioral sciences, Tehran, Agah publications, 408p. (in Farsi)
  24. Shamsoddini, Sh., Emami, S.N., & Bahmani, S. (2019). Analyzing effective factors on rural participation in watershed management activities (Case study: Cheshmeh zainal proujen), Iran-Watershed Management Science & Engineering, 13(46), 102-112. (in Farsi)
  25. Sharifi, O., Gholamrezaei, S., & Rezaei, R. (2010). Factors affecting the participation of rural people in watershed plans, Jiroft region, Watershed Management Science and Engineering Iran, 4(12), 1-10. (in Farsi)
  26. Tadesse, A.S., & Cristiane, Q. (2018). Impacts of social indicators on assessing the recovery potential of impaired watersheds, Environmental Management, 219, 316-324.
  27. Valashedi, R.N., Rahimi, J., & Alipour, A. (2019). Assessing the factors affecting the participation of rural communities in the implementation of desertification plan in iran's desert climates, Range and Desert Research, 26(3), 640-649. (in Farsi)
  28. Zarei, M., Azmoodeh, A., Amirnejad, H., & Pirnia, A. (2013). Investigating the factors affecting the non-participation of exploiters in watershed management projects, (Case study of baranjestanak watershed), Natural Resources Economics, 2(2), 63-76. (in Farsi)
مدیریت بیابان
دوره 9، شماره 3 - شماره پیاپی 19
6 مقاله
آذر 1400
صفحه 67-86

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 05 شهریور 1400
  • تاریخ بازنگری: 06 آذر 1400
  • تاریخ پذیرش: 10 آذر 1400

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار