تعیین ارتباط روند تغییرات خشکسالی با عناصر اقلیمی در دشت یزد-اردکان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموختة کارشناسی ارشد مدیریت و کنترل بیابان،‌ دانشکدة منابع طبیعی و کویرشناسی، دانشگاه یزد، یزد، ایران

2 استادیار، گروه مدیریت مناطق خشک و بیابانی، دانشکدة منابع طبیعی و کویرشناسی، دانشگاه یزد، یزد، ایران

3 استادیار، گروه مرتع و آبخیزداری، دانشکدة منابع طبیعی و کویرشناسی، دانشگاه یزد، یزد، ایران

4 دانشجوی دکتری مدیریت و کنترل بیابان، دانشکدة منابع طبیعی و کویرشناسی، دانشگاه یزد، یزد، ایران

چکیده

پایش و ارزیابی خشکسالی به کمک روش‌های سنتی امری مشکل و هزینه‌بر است. سنجش از‌ دور روشی کاربردی برای پایش خشکی در مقیاس وسیع است. در این پژوهش، روند خشکسالی دشت یزد-اردکان به کمک شاخص‌های TVDI و NDVI و با بهره گیری از تصاویر سنجندة مودیس تعیین و ارتباط آن با برخی عناصر اقلیمی (بارش و دما) بررسی شد. مقدار همبستگی TVDI با شاخص خشکسالی SPI  ؛ 6 و 12ماهه به­ترتیب 68/0 و 71/0 است. مقدار همبستگی NDVI باSPI  ، 6 و 12 ماهه به­ترتیب 49/0 و 51/0 است. بررسی نقطه­ای- یا به عبارت دیگر- ایستگاه به ایستگاه، نشان داد که شاخص TVDI با SPI  6 ماهه برای سال 1383 به عنوان سال نرمال، 1386 خشک و 1391 سال مرطوب، به­ترتیب 64/0، 78/0 و 67/0 و با SPI 12 ماهه برای سال­های یادشده به­ترتیب 65/0، 79/0 و 69/0 است. عملکرد TVDI در سال 1386 بهتر از دو سال دیگر بوده است. همچنین همبستگی NDVI با SPI  6 ماهه در سال 1383، 1386 و 1391 به­ترتیب 41/0، 5/0 و 56/0 و با SPI 12ماهه به­ترتیب 52/0، 57/0 و 59/0 است. شاخص TVDI که با بهره گیری از باندهای حرارتی، انعکاسی و رطوبت خاک محاسبه می­شود، نسبت به NDVI دقت بیشتری داشته­است. ارتباط بین پوشش گیاهی و دما، معکوس و ارتباط بین پوشش گیاهی و بارش، مستقیم است. نتایج مبین این است که بهره گیری از شاخص خشکی – دمایی TDVI می‌تواند نواقص شاخص پوشش گیاهی NDVI را جبران کند و به­عنوان شاخصی مناسب برای شناسایی و پایش خشکسالی استفاده شود.

کلیدواژه‌ها