بررسی ویژگی‌های پوشش گیاهی گونه‌های گیاهی سازگار با حفاظت خاک مارن‌های شهرستان کاشان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار پژوهشی، بخش تحقیقات حفاظت خاک و آبخیزداری ، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی ، اصفهان،ایران.

2 محقق، بخش تحقیقات منابع طبیعی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی ، اصفهان، ایران.

3 استادیار پژوهشی، بخش تحقیقات منابع طبیعی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی ، اصفهان، ایران.

چکیده

سازندهای مارنی در مناطق خشک و بیابانی از جمله منابع مهم تولید رسوب بشمار می‌روند. استقرار پوشش گیاهی بر روی این اراضی موجب کنترل فرسایش و پایداری خاک می‌شود. پژوهش حاضر به­‌منظور بررسی ویژگی­‌های پوشش گیاهی استقراریافته بر روی مارن‌های منطقه کاشان در اشکال مختلف فرسایش انجام شد. در پژوهش حاضر در سه نوع فرسایش سطحی، شیاری و آبراهه‌ای، از عمق20 سانتی‌متری خاک نمونه‌برداری و ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی آن‌ها اندازه‌گیری شد. شدت فرسایش با روش BLM (Bureau of Land Management) برآورد شد. نمونه‌برداری پوشش گیاهی به روش تصادفی- نظام‌­مند (سیستماتیک) انجام و ویژگی‌های درصد پوشش و تراکم گونه‌های گیاهی اندازه‌گیری شد. نتایج نشان داد که ازنظر فرسایش‌پذیری اراضی مارنی دارای پوشش گیاهی نسبت به مناطق فاقد پوشش گیاهی (شاهد) کمتر است. بر اساس تحلیل  واریانس متغیرهای فیزیکی و شیمیایی خاک و ویژگی‌های پوشش گیاهی در سه نوع فرسایش تفاوت معنی‌دار در سطح احتمال 1­% و 5% وجود داشت. منطقه مارنی با فرسایش آبراهه‌ای، ازنظر N، P، SAR، OC، لاشبرگ و تاج پوشش نسبت به دو نوع فرسایش دیگر، از وضعیت بهتری برخوردار بود. بر اساس نتایج حاصل از تحلیل همبستگی بین ویژگی‌های پوشش گیاهی و خاک، درصدپوشش تاجی گیاهان با عامل درصد شن به مقدار 92% همبستگی مثبت و معنی‌دار و با مقدار CaCO3 همبستگی منفی و معنی‌دار برابر با 97% نشان داد. ازنظر نوع گونه گیاهی غالب، گونه‌های Ephedra strobilacea Bunge.، setifera Moq.  Anabaisis و .Artemisia sieberi Besser به ترتیب در فرسایش سطحی، شیاری و آبراهه‌ای به‌عنوان سازگارترین گونه‌ها برای حفاظت خاک شناسایی شدند. نتایج پژوهش حاضر در راستای استقرار گونه‌های مناسب در سازند‌های مارنی با شرایط اقلیمی مشابه می‌تواند به‌عنوان دستاوردی نوین برای کنترل فرسایش خاک مدنظر قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

مراجع

  1. Ahmadpour, M. (2014). Effect of some native grass species on soil conservation of marl lands of Loshan. Ms Thesis, University of Guilan. [In Persian]
  2. Akbarlou, M., YAR, S., &Mohammad Esmaeili, M. (2012). Study on the relashonship between soil physico-chemical proprties and plant communities parameters (Case study: Ghareh Tappeh area, Saveh). Journal of Water and Soil Conservation, 19(2), 193-199. DOI: 1001.1.23222069.1391.19.2.12.5 [In Persian]
  3. Asgari, Sh.,Peyrowan, H.R., Shadfar, S., & Shoohani, N. (2022). Investigation and identification of plant species compatible with marl soil protection in Ilam city. Geographic Space, 22(77), 81 - 97. DOI: 20.1001.1.1735322.1401.22.77.2.9 [In Persian]
  4. Bahrouji, F., & Peyrowan, H.R. (2020). An accurate and practical analysis for Neogene-marls in Central regions of Iran. Indian Journal of Science and Technology, 13(43), 4417-4433. DOI: 17485/IJST/v13i43.1146
  5. Barkhordari, J., Peyrowan, H. R., Shadfar, S., Mirjalili, A., & Hatefi, M. (2022). Investigating the Role of Rangeland Species in the protection of marl formations from erosion in Ardakan – Yazd. Extension and Development of Watershed Managment, 9(33), 39-45. DOI: 20.1001.1.26454777.1400.9.33.5.8 [In Persian]
  6. Borhani, M., & Jabeolansar, Z. (2019). Effects of environmental factors on vegetation in rangelands of Semirom (Isfahan province) using ordination analysis. Iranian Journal of Range and Desert Research, 26(3), 741-753. DOI: 22092/ijrdr.2019.120026 [In Persian]
  7. Cardoso, R., & Alonso, E. (2009). Degradation of compacted marls. A micro structural investigation. Soils and Founsitions, 49(3), 315-328. DOI: 3208/sandf.49.315
  8. Darvishzadeh, A. (1991). Geology of Iran. Tehran: Danesh Emrooz Publisher. [In Persian]
  9. Ebrahimi, M., Bashari, H., Bassiri, M., Borhani, M., & Mohajeri, A. (2017). Evaluating vegetation and soil physico-chemical characteristics changes along a grazing gradient using non-metric multi-dimensional scaling analysis (Case study: Morchehkhort rangelands- Isfahan). Journal of Rangeland, 11(1), 106-115. DOI: 1001.1.20080891.1396.11.1.7.4 [In Persian]
  10. Ebrahim-Zadeh, S.A., Aliasgharzad, N., & Najafi, N.A. (2014). Impressionability of some soil ecophysilogical indices by land use changes in Suldoz Plain (Naqadeh, West Azarbaijan). Journal of agricultural science and sustainable production, 23(4), 41-56. [In Persian]
  11. Emami, S.N., & Shirmardi, H.A. (2022). Investigating the habitat requirements of some rangeland plants growing on the soils resulting from the erosion of Gurpi marli formation (Case Study: Chaharmahal and Bakhtiari Province). Iranian Journal of Rangeland and Desert Research, 29(4), 579-595. DOI: 10.22092/ijrdr.2022.128066 [In Persian]
  12. Erfanzadeh, R., Bahrami, B., Motamedi, J., Dianati Tilaki, G.A., & Abedi, M. (2016). Impact of dominant shrub species on soil organic matter content in dry grassland habitats. Ecopersia,4(2), 1379-1393. DOI: 10.18869/modares.Ecopersia.4. 2.1379
  13. Feizi, M., Alijani, V., Jaberalansar, Z., Khodagholi, M., & Shirani, K. (2017). Ecological Regions of Iran, Vegetatin Types of Esfahan Province. Tehran: Institute of Forest and Rangelands. [In Persian]
  14. Feiznia, S., & Sharifi, F. (2003). Sensitivity of geology formation to erosion in Chandabe basin of Varamin. Pajouhesh & Sazandegi, 61, 33-38. [In Persian]
  15. Ghasemi Arian, A.R., Fazeli, F., & Rohani, H. (2020). Investigation of Some Ecological Characteristics of Artemisia sieberi and Estimation of its Density by Neural Networks in Roodab Section of Sabzevar. Eco-phytochemical Journal of Medicinal Plants, 7(4), 97-109. DOI: 20.1001.1.23223235.1398.7.4.7.6 [In Persian]
  16. Ghodrati, M., & sobhzahedi, Sh. (2022). Identifying and promoting the coverage of the representative plants in the marl formations of Gilan province (behind the Sefidroud dam). Sustainable Management of Hirkanian Forests, 4(1), 7-16. [In Persian]
  17. Isfahan Meteorological Administration. (2015). Climatic profile of Kashan City. [In Persian]
  18. Jafari Haghighi, M. (2003). Methods of sampling and analysis of soil physical and chemical analysis with emphasis on theory and practical importance. Neda Zoha Press. 236 p. [In Persian]
  19. Koiter, A.J., Owens, P.N., Petticrew, E.L. & Lobb, D.A. (2017). The role of soil surface properties on the particle size and carbon selectivity of interrill erosion in agricultural landscapes. Catena, 153, 194-206. DOI: 1016/j.catena.2017.01.024
  20. Makki, S., Rezaee, P. & Peyrowan, H.R. (2016). Study of effective factors on watererosion in Marl deposits of Mishan and Aghajary formations in the west of BandarAbbas. Quarterly journal of Environmental Erosion Research 6(1), 30-51. DOI: 1001.1.22517812.1395.6.1.3.6 [In Persian]
  21. Martínez-Murillo, J.F., Nadal-Romero, E., Regüés, D., Cerdà, A., & Poesen, J. (2013). Soil erosion and hydrology of the western Mediterranean badlands throughout rainfall simulation experiments: A review. Catena, 106, 101-112. DOI: 1016/j.catena.2012.06.001
  22. Mirdavoudi, H.R., Ghorbanian, D., Zarekia, S., Miri Soleiman, J., Ghonchepur, M., Sweeney, E.M., & Mastinu, A. (2022). Ecological niche modelling and potential distribution of Artemisia sieberi in the Iranian steppe vegetation. Land, 11(12), 2315. DOI: 3390/land11122315
  23. Nikou, Sh. (2014). The study of ecological characteristics of Anabasis aphylla in Dmghan region. Second National Conference on Medicinal Plants and Sustainable Agriculture, Hamedan, Iran. [In Persian]
  24. Nojavan, M., & Gholami, V. (2012). Determination of erosion intensity using Fargas and BLM models Case: Bandre dranage basin. Geography and Development Iranian Journal, 29, 119-130. [In Persian]
  25. Refahi, H.Gh. (2000). Water Erosion and Conservation. Tehran: Tehran university Press. [In Persian]
  26. Rezaei, Kh. (2016). Study of effects of physical and chemical properties of marls on erosion and sediment production of them using rainfall simulator in Lotshour-Pakdasht area. Journal of Spatial Analysis Environmental Hazards, 3(3), 21-40. DOI: 18869/acadpub.jsaeh.3.3.21 [In Persian]
  27. Salmasi, R., & Ahmadi, A. (2012). Relationship between Some properties of marls and different types of erosions in Talkhe-rood watershed. Geography and Environmental Sustainability, 2(2), 11-23. [In Persian]
  28. Sheikhzadeh, A., Bashari, H., Matinkhah, S.H., Tarkesh Esfahani, M., & Soleimani, M. (2015). Effects of site characteristics and management factors on vegetation distribution in Chadegan experimental range site, Isfahan province. Journal of Rangeland, 9(1), 76-90. DOI: 1001.1.20080891.1394.9.1.7.0 [In Persian]
  29. Sukuti Oskooi, R., Peyrvan, H.R., Nikkami, D., & Mahdian, M. (2015). Investigation on erodibility and soil loss of marly derived soils in west Azerbaijan province, Iran. Watershed Engineering and Management, 7(4), 379-388. [In Persian]
  30. Vannoppen, W., De Baets, S., Keeble, J., Dong, Y., & Poesen, J. (2017). How do root and soil characteristics affect the erosion-reducing potential of plant species? Ecological Engineering, 109, 186-195. DOI: 1016/j.ecoleng.2017.08.001
  31. Yousefi Mobarhan, E., & Peyrowan, H. (2022). Investigating the sustainability and interactive effects of physical-chemical properties of erosion-sensitive marl and rangeland vegetation in arid and semiarid areas (Case Study: Shahrood Town). Geography and Environmental Sustainability, 12(1), 57-74. DOI: 22126/GES.2022.7322.2499 [In Persian]
  32. Zare Chahouki, M.A., & Abbasi, M. (2017). Habitat modeling of Ephedra. Journal of Plant Ecosystem Conservation, 4(9), 195-212. [In Persian]
  33. Zhang, j., & Dong, T.Y. (2010). Factors affecting species diversity of plant communities and the restoration process in the loess area of china. Ecological Engineering, 36, 345-350. DOI:1016/j.ecoleng.2009.04.001
مدیریت بیابان
دوره 11، شماره 2 - شماره پیاپی 26
6 مقاله
شهریور 1402
صفحه 61-76

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 12 اردیبهشت 1402
  • تاریخ بازنگری: 22 خرداد 1402
  • تاریخ پذیرش: 02 تیر 1402

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار