تغییرات زمانی و مکانی خصوصیات خشکسالی هواشناسی در ایران تحت‌ تأثیر سناریوهای تغییر اقلیم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد علوم و مهندسی آبخیزداری، دانشکدۀ کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه هرمزگان، بندرعباس، ایران.

2 دانشیار گروه مهندسی منابع طبیعی، دانشکدۀ کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه هرمزگان، بندرعباس، ایران.

3 استادیار گروه مهندسی منابع طبیعی، دانشکدۀ کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه هرمزگان، بندرعباس، ایران.

چکیده

پدیدۀ تغییر اقلیم، شدّت و استمرار دوره‌های خشک­الی، اوج، بزرگی و فراوانی رخ­ داد  آن را در دهه‌های آینده تحت تأثیر قرار می‌دهد. ایران یکی از کشورهایی است که بیشترین خسارت­ را از خشکسالی متحمل شده است. بنابراین، پیش‌بینی خشکسالی برای توسعه راهبرد­های کاهش آن در آینده حیاتی است. پژوهش حاضر، به منظور ارزیابی وضعیت مشخصه­‌های خشکسالی شامل شدّت، تداوم، بزرگی و اوج آن در دوره­‌های تاریخی (1966 تا 2005) و دورۀ آینده (2016 تا 2050) برای 39 ایستگاه سینوپتیک کشور با بهره­‌گیری­ از نمایۀ SPI انجام شد. همچنین برای شبیه­‌سازی آینده از خروجی مدل گردش عمومی جوّ CanESM2 بر پایۀ دو سناریو RCP4.5 و RCP8.5 روش ریزمقیاس­ نمایی آماری  SDSM استفاده شد. نتایج نشان داد، روند مشخصه­‌های شدّت، زمان تداوم یا مدّت، بزرگی و اوج خشکسالی در دوره تاریخی در بخش­ زیادی از کشور بدون روند معنی­دار است. با توجّه به پهنه­‌بندی نقشه­‌های SPI در مقیاس­ های زمانی مختلف، بخش اعظم کشور در دوره گذشته حاکی با افزایش روند خشکسالی در گیر بوده است، اما در آینده با دو سناریو مورد بررسی بخش گسترده ای از مساحت کشور به سمت ترسالی و یا کاهش خشکسالی پیش می‌رود. همچنین روند مشخصه‌­های خشکسالی شدّت، مدت، بزرگی و اوج در مقیاس‌­های زمانی مختلف در دوره گذشته و آینده در عموم مناطق ایران دارای روند معنی‌­دارنیست، اما مقدار بیشینه این ویژگی­‌ها در بخش‌های شمالی، شمال‌شرقی، غربی و جنوبی کشور رو به افزایش است. در کل می‌توان گفت، بخش‌های جنوبی کشور به­‌ویژه استان های هرمزگان، سیستان و بلوچستان، بخش‌های شمال شرق و غرب استان خراسان رضوی، گلستان و آذربایجان‌ بیشترین آسیب‌پذیری را از تغییر اقلیم خواهند داشت. بنابر این، خطر خشکسالی در این مناطق زیاد بوده و ضروری است برای مدیریت منابع طبیعی و و کشاورزی در این مناطق برنامه‌ریزی جدّی صورت پذیرد.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. Abbas, A. S. & Abdulateef, T. M. (2020). Generation of rainfall for Mosul city using statistical downscaling method (SDSM). Materials and Engineering, 737(1), 1 -8.
  2. Aksoy, H., Onaz, B., Cetin, M., Yuce, M. I., Eris, E., Selek, B., Aksu, H., Burgan, H. I., Esit, M., Orta, S. & Cavus, Y. (2018). SPI –based drought Severity –Duration –Frequaency Analysis. Journal In Proceedings of the 13th Intrnational Congress on Advances in Civil Engineering, Izmir, Turkey, 12 -14.
  3. Alvankar, S. R., Nazari, F. & Fattahi, E., (2016). The Intensity and Return Periods of Drought under Future Climate Change Scenarios in Iran. Spatial analysis environmental hazarts, 3(2), 99 -120. (in Farsi)
  4. Bahri, M., Dastorani, M. T. & Goodarzi, M. (2015). Assessment of future drought under climate change status, case study: Eskandari basin, Isfahan Province. Watershed engineering management, 7(2), 157 -171. (in Farsi)
  5. Bazrafshan, O., Zamani, H. & Shekari, M. (2020). A copula –based index for drought analysis in arid and semi –arid regions of Iran. Natural Resource Modeling, 33(1), 17-32.
  6. Bazrafshan, O., Mahmudzadeh, F. & Bazrafshan, J. (2016). Evaluation of temporal trends of the drought indices SPI and SPEI in the Southern Coast of Iran. Desert management, 4(8), 54 -69. (in Farsi)
  7. Doulabian, Sh. Golian, S., Shadmehri Toosi, A. H. & Murphy, C. (2020). Evaluating the effects of climate change on precipitation and temperatuature for Iran using RCP scenarios. Water and climate change, 12(1), 105-129.
  8. Fallah Ghalhari, Gh. A., Yousefi, H, Hosseinzadeh, A., Alimardani, M. R. & Reyhani, E. (2019). Assessment of Climate Change in Bojnourd Station in 2016 -2050 using Downscaling Model LARS WG and SDSM. Ecohydrology, 6(1), 99 -109. (in Farsi)
  9. Ghebrezgabher, M. G., Yang, T. & Yang, X. (2016). Long –Term Trend of Climate Change and Drought Assessment in the Horn of Africa. Advance in Meteorology, 10(4), 1-14.
  10. Jamshidi, H., Khalili, D., Rezaeian Zaddeh, M. & Hosseinipour, E. Z. (2011). Assessment and comparison of SPI and RDI meteorological drought indices selected synoptic stations of Iran. World Environmental and Water Resources Congress,1161 -1173.
  11. Kazemzadeh, M. & Akbari, J. (2020). Spatial resolution analysis of TRMM satellite images to estimate meteorological drought index, case study: Iran. Watershed Engineering and Management, 11(4), 903 -916. (in Farsi)
  12. Kousari, M. R., Ekhtesasi, M. R. & Malekinezhad, H. (2017). Investigation of long term drought trend in semi -arid, arid and hyper –arid regions of the world. Desert Management, 4(8), 36 -53. (in Farsi)
  13. Kwak, J., Kim, S., Jung, J., Singh, V.P., Lee, D.R. & Kim, H.S. (2016). Assessment of meteorological drought in Korea under climate change.  Advances in Meteorology, 9(4), 1-15.
  14. Leng, G., Tang, Q. & Rayburg, S. (2015). Climate change impacts on meteorological, agricultural and hydrological droughts in China. Global and Planetary Change, 126 (4), 23 -34.
  15. Marcos –Garcia, P., Lopez –Nicolas, A. & Pulido –Velazquez, M. (2017). Combined use of relative drought indices to analyze climate change impact on meteorological and hydrological droughts in a Mediterranean basin. Hydrology, 554(11), 292 -305.
  16. Marini, G., Fontana, N. & Mishra, A. (2018). Investigating drought in Apulia region, Italy using SPI and RDI. Theoretical and Applied Climatology, 137(1-2), 383 -397.
  17. Naderi, S., Goodarzi, M. & Ghadami Dehno, M. (2018). Effects of Climate Change on Climate Parameters in Seymare Basin. Watershed Management Science and Engineering, 11(39), 69 -76. (in Farsi)
  18. Naz, F., Dars, G. H., Ansari, K., Jamro, Sh. & Krakaure, N. Y. (2020). Drought trends in Balochistan. Water, 12(2), 1 -16.
  19. Node Farahani, M. A., Rasekhi, A., Parmas, B. & Keshvari, A. (2018). The effects of climate change on temperature, precipitation and drought in upcoming period in shadegan basin. Iran –Water Resources Research, 14(3), 160 -173. (in Farsi)
  20. Samantaray, A. K., Ramadas, M. & Panda, R. K., (2020). Assessment of Impacts of potential climate change on meteorological drought characteristics at regional scales. Climatology,  41(3), 319-341.
  21. Sharafati, A., Nabaei, S. & Shahid, S. (2020). Spatial assessment of meteorological drought features over different climate regions in Iran. Climatology, 40(3), 1864 -1884.
  22. Sharma, A. & Goyal, M. K. (2020). Assessment of drought trend and variability in India using wavelet transform. Hydrological Sciences, 65(9), 1 -16.
  23. Yao, N., Li, L., Feng, P., Feng, H., Liu, D. L., Liu, Y., Jiang, K., Hu, X. & Li, Y. (2019). Projections of drought characteristics in China based on a standardized precipitation and evapotranspiration index and multiple GCMs. Science of the Total Environment, 704(2),  2 -53.
  24. Zarei, A., Asadi, E., Ebrahimi, A., Jafari, M. & Malekian, A. (2019). Study of temperature and precipitation change under climate change scenarios in rangeland of Chahar Mahal-va-Bakhtiyari. Rangeland, 12(4), 426-436. (in Farsi)
مدیریت بیابان
دوره 8، شماره 16 - شماره پیاپی 16
12 مقاله
اسفند 1399
صفحه 153-163

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 06 آذر 1399
  • تاریخ بازنگری: 06 اسفند 1399
  • تاریخ پذیرش: 07 اسفند 1399

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار